Ga naar de inhoud Onderzoekend leren is een wijze van spelen en leren, waarbij het kind de ruimte krijgt om datgene te ontdekken en onderzoeken wat hij of zij interessant vindt. Dat waar de aandacht naar uit gaat. Hoe rijker de omgeving, hoe groter de nieuwsgierigheid. Hoe rijker de bronnen en materialen er in een onderzoekshoek liggen, hoe breder het kind zich kan ontwikkelen en zijn voorkeuren en talenten kan ontdekken.
Dat betekent dat je in je onderwijsaanbod en klasseninrichting rekening moet houden met variatie. Hierdoor is de kans groter dat een kind onderwerpen treft die voor hem of haar echt boeiend zijn, waarmee georiënteerd kan worden op de wereld. Een afwisseling van natuurlijke materialen, oude objecten, techniek, apparaten, bouwwerken, textiel, dieren, planten, constructiematerialen.
Een onderzoekshoek voor kleuters of in groep 3 vraagt specifieke materialen. Simpelweg omdat het lezen nog niet voldoende is bij alle kinderen om in informatieve boeken en websites te duiken. En het jonge kind leert door te handelen. Dat wil niet zeggen dat er geen boeken of websites aangeboden kunnen worden. Vul echter de hoek vooral aan met boeiende materialen die aanleiding geven tot observeren, inspireren, ontdekken en handelen.
Denk hierbij aan afbeeldingen van kunstwerken of natuurfenomenen en dieren. Kijkplaten en zoekboeken over jullie thema. Een zandwatertafel, sloophoek of timmertafel en materialen die zich meer richten op wetenschap en techniek. Magneten, stroomcircuits, mierenhotel, potjes met zaden, proefjes, licht en donker, wegen en meten, programmeren.
In onze poster ‘150 Materialen voor Spelend Leren’ staan tal van voorbeelden voor boeiende materialen. In de download thema’s van DrieLab staan altijd titels van thematische boeken en video’s.
Door te laten ontdekken kunnen vanuit nieuwsgierigheid onderzoeksvragen ontstaan. Wij spreken liever van leervragen. Neem af en toe de tijd om samen een vraag uit te pluizen. En laat nieuwsgierigheid en opgedane kennis verwerken. Dit kan door te tekenen, bouwen, of met een verwerkingsvorm uit onze poster ‘100 Creatieve Verwerkingsvormen’.
Laat kinderen een vlog of wist-je-dat-poster maken over hun ontdekkingen. Laat ze een memorie tekenen en/of schrijven over hun onderwerp. Laat ze bouwen, fotograferen of een compilatie maken. Die verwerking draagt bij aan het onthouden van hun ontdekkingen en biedt ruimte om te presenteren.
Vrijuit onderzoeken en ontdekken is de beste basis voor het jonge kind om vaardigheden te ontwikkelen. Observeren, voorspellingen doen, uitproberen, falen en opnieuw beginnen, evalueren, reflecteren en presenteren.
Als je gericht deze vaardigheden wil stimuleren en begeleiden is het aan te raden dit met de toolkit KleuterLab te doen. Hierin zitten 50 onderzoekskaarten, waarbij je als leerkracht leert welke vragen je kunt stellen om het proces gerichter te maken. Dit is vooral geschikt voor kinderen die al kunnen redeneren en abstracter kunnen denken.
De kaarten bevatten ontwerpuitdagingen. Kinderen horen een verhaal dat eindigt op een probleem. Hiervoor moeten ze een oplossing bouwen. Kinderen leren materialen kennen en benoemen, ze leren verbindingen te maken en hun plan uit te voeren. Kinderen die dit nog lastig vinden mogen lekker vrijuit manipuleren met de open materialen.
Maak niet alles doelgericht. Vooral niet! Laat kinderen in eerste instantie zelf bepalen wat ze willen maken of uitproberen. De een zal iets na proberen te maken, terwijl de ander in dromenland lekker gaat smeren of bouwen.
Zet voldoende boeken in die je ter inspiratie in de hoek neerlegt. Voor kinderen die nog niet lezen, zijn kijkplaten, zoekboeken, prentenboeken, folders en tijdschriften fantastisch. Schroom niet om ook informatieve boeken met mooie afbeeldingen neer te leggen. Zelfs de wereldoriëntatieboeken uit de bovenbouw kunnen dienst doen. En houd rekening met kinderen die al kunnen lezen. Een voorleespen doet wonderen voor de vlotte kinderen. Ze krijgen zo een bron van informatie en kunnen als stiekem hun leesvaardigheden vergroten.
Maak QR codes van video’s die meer informatie kunnen bieden over de leervragen van het kind. Hang deze QR code in de hoek voor diegenen die benieuwd zijn. Laat tekeningen of aantekeningen maken bij het bekijken van deze film.
Kijk naar je doelgroep. Er zijn soms kinderen in je groep met wie je al kritisch kunt kijken naar bronnen. Kloppen afbeeldingen of teksten wel? Sla fantasie niet dood, maar luister ook naar de vlotte kinderen. Juist zijn staan vaak kritischer in de wereld. Ga in gesprek me hen. Durf te filosoferen, te brainstormen en bronnen te vergelijken.
Vul je themamuur aan met jullie ontdekkingen, tekeningen en foto’s van het proces. Laat de hele klas mee ontwikkelen en proeven van de ontdekkingen van anderen.
Wil je weten hoe je onderzoekend leren en leren leren kunt begeleiden in je klas? Hoe je in groep 1, 2 en 3 kunt thematiseren en rijke hoeken kunt vullen? Volg dan onze training KleuterLab voor groep 1-2 leerkrachten of DrieLab voor groep 3.
Tijdens deze trainingen leer je hoe je thema’s kunt voorbereiden. Hoe je je lokaal en rooster aanpast om ruimte te maken voor onderzoekend spel en leren. En uiteraard leer je hoe je kinderen kunt begeleiden bij het maken van ontwerpen, het meedenken binnen jullie thema, het opstellen van een onderzoeksmuur, het stellen van onderzoeksvragen, het verzamelen van informatie en het presenteren van ontdekkingen. Een verrijking van spel en in groep 3 zeker ook een verrijking van het verwerken van de lees-, schrijf- en rekendoelen.
Lees hier meer over onze training KleuterLab of DrieLab.
En krijg als eerste updates over trainingen, nieuwtjes en producten
© Uitgeverij Het Kleine Avontuur
