De onderzoekshoek: hoe richt je hem in?

Een vraag die we vaak krijgen is: “Hoe richt ik mijn hoeken zo in, dat het ontdekken en onderzoeken natuurlijker verloopt?”.

Variatie en verrijking

Mooie vraag! Allereerst is onderzoekend leren een wijze van leren, waarbij het kind de ruimte krijgt om datgene te onderzoeken en uit te pluizen wat hij of zij interessant vindt. Dat waar de aandacht naar uit gaat. Hoe rijker de omgeving, hoe meer interessante gesprekken, verhalen, objecten en ervaringen, hoe breder het kind zich kan ontwikkelen hierin. Dat betekent dat je in je onderwijsaanbod en klasseninrichting rekening moet houden met variatie. Hierdoor is de kans groter dat een kind onderwerpen treft die voor hem of haar echt boeiend zijn, waarmee georiënteerd kan worden op de wereld. Een afwisseling van natuurlijke materialen, oude objecten, techniek, apparaten, bouwwerken, textiel, dieren, planten, constructiematerialen.

Informatieve boeken en kunst

Ook al kunnen de kleuters nog niet of nauwelijks lezen, beelden zeggen vaak meer dan woorden. Afbeeldingen van kunstwerken en vulkanen spreken tot de verbeelding en wekken nieuwsgierigheid op bij sommigen. En vanuit nieuwsgierigheid kunnen onderzoeksvragen ontstaan. Neem af en toe de tijd om samen een vraag uit te pluizen. En laat nieuwsgierigheid en opgedane kennis verwerken. Dit kan met een groot vel papier of in de zandwatertafel. Met enkele materialen die ze zelf mogen uitkiezen kunnen ze aan de slag. Geef hier geen opdracht bij, maar laat het simpelweg verwerken. De uitdaging zoals in de toolkit KleuterLab kan later toegevoegd worden of los hiervan ingezet worden. In eerste instantie is het verwerken vaak al voldoende. Laat kinderen zelf bepalen hoe ze dit willen doen. De een zal iets na proberen te maken, terwijl de ander in dromenland lekker gaat smeren of bouwen.

Spannende materialen

Vul bakken met interessante materialen. Ook materialen die een lekker geluid maken, apart voelen of aanleiding geven om te spelen met licht, water en zand zijn perfect voor het explorerende kind. Vul deze materialen aan met constructiematerialen, zodat kinderen zelf verbindingen kunnen maken. Ducttape, touw, een perforator. Bedenk het zelf maar. Als je autonomie wilt bevorderen, zorg dan dat alle materialen vrij beschikbaar zijn. In onze poster ‘100 materialen voor uitvinders’ kun je alle materialen vinden die handig zijn om in huis te hebben.

Curiosa

Om de nieuwsgierigheid extra te bevorderen kun je curiosa neerleggen. In een apart hoekje van je onderzoekshoek kun je een soort museum maken. Verzamel mooie of vreemde objecten. De kringloop, vakantiewinkels en rommelmarkten zijn hier bij uitstek geschikte vindplekken voor. Vraag ook ouders om spullen mee te nemen. En houd er rekening mee dat alles ontdekt mag worden. Aanraken is een must!

Inrichting onderzoekshoek

Zet materialen klaar in kleine handige formaten. Gebruik hiervoor een kast waarin je meteen alles ziet liggen, of gebruik blikken en potjes waarin de materialen gesorteerd zijn. Kijk voor inspiratie maar eens bij Reggio Emillia scholen. Grover materiaal kun je in mooie wastonnen kwijt. Gereedschappen aan de wand of in een bak. Gebruik een centrale tafel waaraan gestaan kan worden. Een timmerman doet tenslotte zijn werk ook niet zittend. Bij voorkeur een oud tafelblad, waarop gelijmd, geschilderd of zelfs gezaagd mag worden. Een kijktafel voor curiosa en een boekenkast met interessante boeken die je ook tentoonstelt. Hang afhankelijk van je onderwerp kunstafbeeldingen op ter inspiratie of afbeeldingen uit het echte leven. Bij voorkeur geen illustraties, maar liever het ‘echte werk’.

Opruimen en afronden

Als een onderzoek of ontwerp nog in volle gang is, is het een teleurstelling als alles opgeruimd moet worden voor het klaar is. Hang een plank aan de muur voor werk dat bewaard moet worden. Is het onderzoek afgerond? Bespreek dan samen met de kinderen welke materialen gerecycled mogen worden. Laat kinderen zelf bepalen waarvan foto’s gemaakt mogen worden voor in het portfolio en haal vervolgens het werk samen uit elkaar of neem het mee naar huis. Aangezien onderzoekend leren niet draait om het product, probeer tijdens het proces al foto’s te laten maken van actiemomenten.

Heb je een onderzoekshoek waar je trots op bent? Deel hem vooral!
Dit kan op Facebook in de groep “Gebruikers KleuterLab”